Αρθρίτιδα στο πόδι και τον αστράγαλο

Η αρθρίτιδα είναι μία συχνή πάθηση που επηρρεάζει τις αρθρώσεις και μπορεί να έχει διάφορες αιτίες όπως εκφυλιστικές, φλεγμονώδεις και μετατραυματικές. Αν και τα αίτια μπορεί να είναι διαφορετικά, έχουν ως κοινό αποτέλεσμα την εκφύλιση και ελάττωση του πάχους του αρθρικού χόνδρου, εκτεθειμένες οστικές αρθρικές επιφάνειες και διάβρωση των οστών. Κλινικά οι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται οίδημα (πρήξιμο), δυσκαμψία και πόνο που περιορίζει τις δραστηριότητές τους. Σε πιο προχωρημένες μορφές, η οστική διάβρωση μέσα στις αρθρώσεις μπορεί να δημιουργεί και παραμορφώσεις.

Η ανατομική περιοχή του ποδιού και του αστραγάλου περιλαμβάνει περίπου 33 αρθρώσεις στις οποίες μπορεί να αναπτυχθεί αρθρίτιδα. Η άρθρωση της ποδοκνημικής (αστράγαλος – κνήμη – περόνη) μπορεί να εμφανίσει αρθρίτιδα ως επακόλουθο ενός κατάγματος. Ο τραυματισμός από το κάταγμα και οποιαδήποτε λάθος επαλληλία (δηλαδή ταίριασμα) των σπασμένων κομματιών του οστού (τα λεγόμενα κατεαγότα άκρα) μπορεί να προκαλέσουν μετατραυματική αρθρίτιδα. Αντίστοιχα, η υπαστραγαλική άρθρωση μπορεί να αναπτύξει αρθρίτιδα μετά από κατάγματα του αστραγάλου ή της πτέρνας, ή ως τελικό στάδιο σε άλλες παραμορφωτικές παθήσεις του οπισθίου ποδιού. Οι αρθρώσεις στο μέσο πόδι επίσης μπορεί να εμφανίσουν αρθρίτιδα μετά από απώλεια του ύψους της καμάρας του ποδιού. Μία από τις συνηθέστερες αρθρώσεις που αναπτύσσουν αρθρίτιδα στο πρόσθιο πόδι είναι η πρώτη μεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση, δηλαδή άρθρωση στην βάση του μεγάλου δακτύλου. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις μεγάλες δυνάμεις που ασκούνται στην άρθρωση αυτή σε καθημερινή βάση. Υπολογίζεται πω από την άρθρωση του μεγάλου δακτύλου διέρχεται περίπου το 50% των δυνάμεων κατά την φόρτιση και βάδιση, ενώ όλα τα υπόλοιπα δάκτυλα μοιράζονται το άλλο 50%. Αυτό σημαίναι πως η άρθρωση στην βάση του μεγάλου δακτύλου υπόκειται σε περισσότερη φθορά και αλλοιώσει, που τελικά οδηγούν σε αρθρίτιδα.

Όταν εμφανίζονται τα συμπτώματα της αρθρίτιδας συνιστάται μία αντιμετώπιση κατά στάδια. Συνήθως διενεργούνται απλές ακτινογραφίες για να διαπιστώσουμε τον βαθμό της αρθρίτιδας, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται και απεικόνιση με αξονική τομογραφία. Η μαγνητική τομογραφία μπορεί επίσης να ζητηθεί από τον χειρουργό σας για να εξακριβωθεί ο βαθμός φθοράς του αρθρικού χόνδρου, και για να αποκλειστούν άλλες παθολογικές καταστάσεις της περιοχής. Αν τα κύρια κλινικά και απεικονιστικά χαρακτηριστικά της κατάστασης ταιριάζουν μ κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, θα ζητηθεί και μια ολοκληρωμένη ρευματολογική εκτίμηση για να τεκμηριωθεί η ορθή διάγνωση (όπως για παράδειγμα ρευματοειδής ή άλλη φλεγμονώδης αρθρίτιδα). Σε αυτές τις περιπτώσεις η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπισθεί κυρίως φαρμακευτικά χωρίς την ανάγκη χειρουργική επέμβασης.

Η αντιμετώπιση της αρθρίτιδας γίνεται αρχικά με συντηρητικά μέσα. Αυτά περιλαμβάνουν αρχικά τροποποίηση της καθημερινότητας με μείωση δραστηριοτήτων υψηλή ενέργειας όπως το τρέξιμο και αντικατάσταση τους με άλλες όπως η βάδιση, το ποδήλατο και η κολύμβηση. Τα απλά αναλγητικά και οι αντιφλεγμονώδεις αλοιφές μπορεί να προσφέρουν συμπτωματική ανακούφιση. Η χρήση υποστηρικτικών υποδημάτων με κατάλληλη σόλα ή με υποστήριξη του αστραγάλου σε περίπτωση αρθρίτιδας στην ποδοκνημική μπορεί επίσης να μειώσουν τα συμπτώματα. Ορθοπαιδικά πέλματα ή άλλα ορθωτικά βοηθήματα μπορεί να έιναι πολύ βοηθητικά ιδιαίτερα σε αρθρίτιδες που προσβάλλουν συγκεκριμένες περιοχές, όπως αυτή του μεγάλου δακτύλου (ο επονομαζόμενος δύσκαμπτος μεγάλος δάκτυλος – hallux rigidus). Σε ορισμένες περιπτώσεις η χρήση μπαστουνιού ή η απώλεια βάρους θα μειώσουν σημαντικά τα συμπτώματα. Ο χειρουργός σας μπορεί επίσης να συστήσει μία τοπική έγχυση με αναισθητικό και στεροειδές ή κάποια άλλη ουσία (όπως υαλουρονικό οξύ ή συμπυκνωμένα αιμοπετάλια – Protein Rich Plasma / PRP). Αυτό μπορεί να βοηθήσει τόσο στην συμπτωματική ανακούφιση όσο και διαγνωστικά, σε περιπτώσεις που ο πόνος είναι δύσκολο να εντοπισθεί με ακρίβεια.

Η χειρουργική αντιμετώπιση εφαρμόζεται στους ασθενείς που δεν βοηθήθηκαν με συντηρητικά μέσα. Το είδος της επέμβασης εξαρτάται από την εντόπιση της αρθρίτιδας. Στην ποδοκνημική άρθρωση, σε περιπτώσεις που ο πόνος οφείλεται κυρίως σε πρόσκρουση / προστριβή, η αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει απλή αρθροσκόπηση για τον καθαρισμό των περιοχών που προσκρούουν και προκαλούν πόνο. Η πιο προχωρημένου βαθμού αρθρίτιδα μπορεί να αντιμετωπισθεί με αρθρόδεση (δηλαδή ένωση των οστών της άρθρωσης) ή με αρθροπλαστική της ποδοκνημικής (αντίστοιχη με την αρθροπλαστική του γόνατος και του ισχίου). Οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι και ο χρόνος αποθεραπείας των δύο επεμβάσεων διαφέρουν σημαντικά και γι αυτό το λόγο οι ασθενείς χρειάζονται λεπτομερή και μακρά ενημέρωση από τον χειρουργό για την κατάλληλη για αυτούς θεραπευτική επιλογή, λαμβάνοντας υπόψη σημαντικές παραμέτρους όπως οι καθημερινές ανάγκες του ασθενούς, η ηλικία και οι υπόλοιπες ιατρικές του παθήσεις. Η αρθρόδεση στις μεγαλύτερες αρθρώσεις του ποδιού (ποδοκνημική/ αστράγαλος, υπαστραγαλική) μπορεί να διενεργηθεί γενικά είτε αρθροσκοπικά είτε ως ανοικτή επέμβαση. Οι μικρότερες αρθρώσεις αντιμετωπίζονται γενικά με ανοικτή αρθρόδεση.

Μετά την επέμβαση οι ασθενείς θα χρειαστεί να μην φορτίζουν το πόδι του για διάστημα που θα καθορίσει ο χειρουργός, ανάλογα με τον τύπο της αρθρόδεσης και την κάθε περίπτωση. Κατά κανόνα εφαρμόζεται αρχικά ένα τύπος γύψινου νάρθηκα που αντικαθίσταται  από ένα είδος μετεγχειρητικής μπότας και στην συνέχεια από συνήθη αθλητικά παπούτσια του εμπορίου. Η αποκατάσταση θα παρακολουθείται από τον χειρουργό σας σε τακτά χρονικά διαστήματα μετεγχειρητικά για μήνες μετά την επέμβαση. Με βάση την κλινική επανεκτίμηση και τις ακτινογραφίες θα δίδονται οι κατάλληλες οδηγίες για να εξασφαλισθεί ένα καλό μετεγχειρητικό αποτέλεσμα.